UNTUNG SURAPATI
ADEGAN 1
Pangeran
Purbaya karo garwane loro lan abdine lagi ndhelik saka buroning Kompeni ing
sawijining jurang. Raden Sepuh garwa kapisane , Raden Gusik Kusuma, garwa
kapindhone lan Wulu Kudur abdi kinasihe.
R.
Sepuh
|
:
|
Kula rumiyin
mboten nate gadhah pepenginan
gesang rekaos kados samangke, mlarat wulanan. Abdi mawon
boten badhe purun
nglampahi ingkang kados mekaten. Pangeran , menapa ta , untungipun nglawan Kompeni. Menapa
menika ingkang dipunsebat
mardika dening Syeh Yusuf ?
|
P.
Purbaya
|
:
|
|
R.
Gusik
|
:
|
Wah
, pasrah dhumateng Kompeni
sami mawon kaliyan
ngalungaken rante wonten ing
jangga.
|
R.
Sepuh
|
:
|
Menenga,
Yayi. Apa wae kang
bakal kelakon, urip ing kraton luwih nyenengake tinimbang dadi buron
ing alas sasen-sasen.
|
R.
Gusik
|
:
|
Kenging menapa
mboten dhateng Kartasura? Nyuwun pangayoman dhateng Paman Mangkubumi?
|
P.
Purbaya
|
:
|
Dalan
menyang kana
|
R.
Gusik
|
:
|
Ow!
Panjenengane mesthi badhe kedhuwung ing tembenipun. Bedhamen ingkang kados
mekaten mesthi badhe damel sengsara benjangipun Kangmbok. Panjenengan ugi badhe keduwung, awit saking
pamuwun lan panyuwun panjenengan, panjenengan sampun nuntun Pangeran dhumateng
margi ingkang lepat
|
(
Kanthi was su:melang Pangeran Purbaya ngawasake garwa lelorone . Wulu Kudur
marak )
|
||
Wulu
Kudur
|
:
|
Gusti,
wonten kalong ingkang gadhah dongeng menawi paduka kersa midhangetaken
|
P.Purbaya
|
:
|
Iya,
iya critaa. Sak aneh-anehe dongeng isih kepenak dirungokake tinimbang swarane
wong wadon padu.
|
Wulu
Kudur
|
:
|
Sang
kalong dugi saking tebih, saking gumlegering ombak. Piyambakipun ningali
sawetawis ajag ingkang rebatan bangkenipun
penyu. Bangke menika boten cekap dipundum, mila lajeng dumados gelut,
cokot-cokotan, seret-seretan lan jerit-jerit. Lajeng wonten Sima loreng
kaliyan anakipun , dhateng minangka hakimipun. Boten antawis dangu, ing papan
ngriku namung kantun rahing penyu lan balung-balungipun ajag.
|
R.
Gusik
|
:
|
Inggih
kados mekaten menika nasib kita Pangeran. Ratu-ratu ing tanah Jawi sami
arebat panguwaos, lajeng nyuwun pitulungan Kompeni. Wusananipun Kompeni
ingkang nguwaosi.
|
Wulu
Kudur
|
:
|
Sang
Sima sampun ngertos nawala paduka, lan badhe maringaken guwanipun ing Sunda
Kelapa.
|
R.
sepuh
|
:
|
Sukur
Alhamdulillah. Kita badhe gadhah papan ingkang ngayomi saking benter lan
jawah, minangka gantosipun jurang tanpa gentheng menika.
|
R.
Gusik
|
:
|
Inggih,
mangke asta lan pada panjenengan badhe dipun paringi rerenggan rante emas
|
R.
Sepuh
|
:
|
Meneng!
|
P.
Purbaya
|
:
|
Uwis
!! Padha lerena anggone tukar padu, bingung aku yen sliramu ora leren-leren
anggone padu. Wulu Kudur , kabar apa sing bakal kokaturake maneh?
|
Wulu
Kudur
|
:
|
Wonten
utusan ingkang badhe marak
|
P.
Purbaya
|
:
|
Aturana
mlebu.
|
Tamu kang marak ora liya Untung Surapati
lan Kiai Embun. Lelorone banjur atur pakurmatan marang P. Purbaya.
|
||
P.
Purbaya
|
:
|
Mangga
pinarak. Nyuwun pangapunten boten saged atur pakurmatan ingkang sae, awit
inggih kados mekaten kawontenan kula.
|
Untung
|
:
|
Waton
penggalih sami-sami suci, papan kados pundi kemawon boten dados masalah.
|
K.Embun
|
:
|
Kula
maklum, samenika kula mboten saweg wonten ing kraton.
|
Untung
|
:
|
Kepareng
kula nepangapeken. Nama kula pun Untung. Budhak saking
|
P.
Purbaya
|
:
|
Kanthi
renaning penggalih. Menapa pesenipun Kompeni?
|
Untung
|
:
|
Kados
ingkang sampun panjenengan uningani, Njeng Sultan Agung kaliyan mentrinipun
Syeh Yusuf sampun pasrah. Lan pawartos ingkang dumugi
|
P.
Purbaya
|
:
|
Pancen
leres, nanging kula taksih rangu-rangu. Kados pundi mangke nasib kula.
|
Untung
|
:
|
Nasibipun
tiyang boten saged dipunsumerepi . Namung Gusti ingkang pirsa. Nanging
Kompeni sampun janji badhe mangsulaken Panjenengan dhumateng kalenggahan
Panjenengan malih.
|
P.
Purbaya
|
:
|
Menapa
kula badhe dipunwangsulaken dhateng Tirtayasa ?
|
Untung
|
:
|
Wallahualam.
Menika gumantung pinten-pinten bab ingkang dereng saged dipunmangertosi
samenika.Utaminipun Keng Raka Sultan Haji ingkang samenika nguwaosi Banten.
Kula piyambak ugi dereng ngertos kados pundi nasib kula menawi sampun wangsul
malih dhateng
|
P.
Pangeran
|
:
|
Saupami
Tuan Letnan ingkang ngalami, kados pundi ?
|
Untung
|
:
|
Kula
nyerah. Sampun ngantos Panjenengan kecepeng wonten ing paprangan. Menawi
kedadosan, Panjenengan boten kagungan hak malih minangka Pangeran.
|
P.
Purbaya
|
:
|
Inggih
pun, kula pasrah. Tuan Letnan saged mbeta kula, garwa saha pengiring ingkang panjenengan kersakaken. Kula
pasrahaken nasib kula dhumateng Gusti
Allah
|
Untung
|
:
|
Alhadulillah,.
Njeng Pangeran kula aturi reringkes dalu menika, benjang enjing kula rantos
wonten ing papan kula, .njenengan turut lepen menika minggah temtu kepanggih
kula.
|
|
:
|
Sawise
Untung mungkur, R.Gusik ngadeg mak nyat
|
R.
Gusik
|
:
|
O,o.
makaten nggih Njeng Pangeran. Mangga Njenengan teluk dhumateng Kompeni,
nanging trah Mataram boten purun kerendhet-rendhet. Ingkang kraos manis
samenika badhe pait benjangipun
|
R.Sepuh
|
:
|
Ora
ana sing butuh panemumu. Sing gelem melu, melua. Sing ora ya keria ing alas
kene
|
R.
Gusik
|
:
|
Wajib
kanggone guru laki, ngeterake mulih bojo marang wong tuwane yen urip
bebarengan
|
R.
Sepuh
|
:
|
Wajib
kanggone garwa nurut marang guru lakine senajan ta menyang lenging semut.
|
P.
Purbaya
|
:
|
Uwis,
uwis! Adhuh tobat! Uwis. Kakang nglenggana Yayi Gusik, kudune kakang
ndherekake Yayi menyang Kartasura. Nanging pirsanana kahanan kita saiki.
Sabar dhisik, mengko yen
|
Untung
lagi nglamun, lungguh ing sawijining watu ing pinggire kali. Ngeling-eling
nasibe sawise nresnani nonik Landa putrine edeleer Moor. (edeleer = pangkat
sakdhuwure komisaris ing jaman Landa ). Dumadakan R.Gusik mecungul.
|
||
Untung
|
:
|
O,
Raden !
|
R.
Gusik
|
:
|
Nyuwun
ngapunten menawi kula ngganggu karemenan jengandika
|
Untung
|
:
|
Menapa
maksud Raden rawuh ing ngriki? Mboten
sae wanita mudha , garwa Pangeran piyambakan wonten ing wana gung
|
R.
Gusik
|
:
|
Kula
sampun pikantuk palilahipun Pangeran badhe adus ing papan menika. Awit perlu
sanget kepanggih jengandika kula nilap rencang-rencang sekedhap, .tujunipun
Jengandika wonten ing ngriki, kula boten perlu mlampah tebih
|
Untung
|
:
|
Perlu
sanget? Menapa menika?
|
R.
Gusik
|
:
|
Kula
ngertos pepanggihan kita menika boten sae. Mila ringkes kemawon atur kula.
Kula suwun Jengandika kersaa ngawal kula dhateng Kartasura, dhateng paman
kula ingkang dados mangkubumi ing ngrika.
|
Untung
|
:
|
Dhateng
Kartasura? Menapa Raden talakan kaliyan Pangeran?
|
R.
Gusik
|
:
|
Menika
ingkang badhe kula suwun, sasampunipun Njeng Pangeran mutusaken pasrah. Kula boten
saged ndherek kersanipun. lan Jengandika ugi urun ing bab pasrahipun Njeng
Pangeran, mila sampun samesthinipun menawi Jengandika ugi kedah ngeteraken
kula , awit angel pados tiyang ing papan ngriki kangge ngawal kula
|
Untung
|
:
|
Wanita
rak kedah setya dhumateng kakungipun?
|
R.
Gusik
|
:
|
Rumiyin
kula rumaos mongkog ginarwa Pangeran ingkang wantun ngunus kerisipun lumawan
Kompeni, samenika Panjeneganipun sampun dados jirih.
|
Untung
|
:
|
Menawi
mekaten sampun dados wajibipun Njeng Pangeran ndherekaken
|
R.
Gusik
|
:
|
Kula
sampun nyuwun, nanging Njeng Pangeran boten kersa
|
Untung
|
:
|
Kula
kinten sanes boten kersa, nanging
boten saged. Saenipun Raden ndherek dhateng
|
R.
Gusik
|
:
|
Boten
sudi kula ngidak jajahan Kompeni
|
Untung
|
:
|
Menawi
mekaten kula nyuwun wekdal kangge mikir. Benjang Njeng Pangeran badhe ngriki.
Mbokmenawi saged utusan sawetawis prajurit
|
R.
gusik
|
:
|
Ingkang
kula suwun Jengandika piyambak
|
Untung
|
:
|
Lho,boten
saged! boten saged!
Sampun
benjang mawon kita rembag malih.
|
R.
Gusik banjur pamitan
Ing
papan pandhelikan….
|
||
R.
Gusik
|
:
|
Yen
aku pisahan karo Njeng Pangeran, kowe melu sapa Wulu?
|
Wulukudur
|
:
|
Temtu
kemawon ndherek Njenengan
|
R.
Gusik
|
:
|
Mesthi
wae? Geneya ?
|
Wulukudur
|
:
|
Sebab
Njenengan badhe dados garwanipun Sultan ingkang gagah prakosa ingkang badhe
nggoregaken tanah Jawi ngantos bentengipun Kompeni ing Sunda Kelapa.
|
R.
Gusik
|
:
|
Sapa
Sultan sing koksebut kuwi?
|
Wulukudur
|
:
|
Untung
!
|
R.
Gusik
|
:
|
Heh?!
Untung arep dadi ratu lan aku dadi garwane? Nggladur kowe Wulu.
|
Wulukudur
|
:
|
Kula
matur saleresipun Gusti.
|
R.
Gusik
|
:
|
Aja
ngayawara kowe Wulu.
|
Wulukudur
|
:
|
Boten
Gusti. Kula sumerep cahya ingkang medal saking palarapanipun ngantos
sumundhul angkasa.
|
R.
Gusik
|
:
|
Kuwi
sing weruh mung kowe. Banjur sapa sing kandha yen aku arep dadi garwane?
|
Wulukudur
|
:
|
Netra
panjenengan nalika mandeng piyambakipun.
|
R.
Gusik
|
:
|
Kapan
kuwi?
|
Wulukudur
|
:
|
Wau
ing tepining wana sacelaking lepen.
|
R.
Gusik
|
:
|
Wulu!
Kowe nginjen ya?!
|
Wulukudur
|
:
|
Minangka
panakawan kula boten pengin nyumerapi wewados, nanging kula namung
nguwatosaken kawilujengan panjenengan.
|
Nalika
P. Purbaya wis tekan papan kemahe Untung, lan
siap-siap budhal menyang
|
||
Prajurit
|
:
|
Tuan,
wonten suradhadhu Kompeni dugi ngriki
|
Untung
|
:
|
Kompeni?
Mokal Kapten Ruys
|
Kuffler
|
:
|
Aku
Kuffler, utusan Kompeni. En… mana yang namanya Untung ?
|
Untung
|
:
|
Yen
kowe nggoleki letnan Untung, iki aku wonge.
|
Kuffler
|
:
|
En..
Pangeran Purbaya? Pelarian dari Banten?
|
P.
Purbaya
|
:
|
Aku.
|
Kuffler
|
:
|
Good
good. Sekali tepuk dua lalat tertangkap. Ijk mau omong dulu sama yee Untung !
|
Untung
|
:
|
Yen
tuan pengin omong karo letnan Untung, mangga menyang kemah. Aja neng
lapangan, ora pantes
|
Kuffler
|
:
|
Menangkap
budak yang lari setelah banyak membunuh tidak perlu tempat yang pantas.
Nee nee ! Atas nama Pemerintah Tinggi
Batavia ijk menangkap yee Untung. Yee salah karena lari dari penjara, en
membunuh para pengawal. En untuk Pangeran Purbaya ijk bawa
|
Untung
|
:
|
Yee
salah Tuan! Mustahil yee bawa
|
Kuffler
|
:
|
Ni,
baca. Ijk bawa
|
Untung
|
:
|
Mangga
dipuntampi ,Gusti. Boten sisah dipungalih sinten ingkang ngulungaken. Ingkang
|
Kuffler
|
:
|
Sekarang
serahkan senjata , kabeh!
|
P.Purbaya
|
:
|
Pancen
|
Kuffler
|
:
|
Good.
Tapi masih kurang siji. Itu apa?
|
P.
Purbaya
|
:
|
O,
iki keris pusaka. Keris warisan turun – temurun.
|
Kuffler
|
:
|
Ya
ya. Permatanya berkilau. Tapi terpaksa harus diamankan
|
P.
Purbaya
|
:
|
Ora,
Tuan. Manut adat sing uga dijunjung dening Kompeni, keris pusaka mung bakal
dipasrahake marang penggedhe . neng
|
Kuffler
|
:
|
Ijk
wakil pemerintah tinggi. En kowe orang harus memandang ijk sebagai orang
berpangkat tinggi. Serahkan keris itu.
|
Untung
|
:
|
Ajudan
Kuffler! Aja sawenang-wenang! Aku ya duwe
|
Kuffler
|
:
|
Ha.ha.ha
.. Budak pelarian bertanggungjawab urusan Kompeni? Tutup mulutmu. Jika banyak
bicara senjata ini akan menjadikan yee saringan santen ha. ha ha!
|
Dumadakan ana satusan prajurite Untung
nggawa bedhil nyaketi Kuffler. Kuffler kaget ,ora ngira senjatane
Untung kuwi bedhil, dikira mung tombak.
|
||
Kuffler
|
:
|
Hari
sudah petang . Ijk kasih waktu buat mikir semalam. Serahkan keris itu besok
pagi atau kamu tahu sendiri ha? En kowe Untung ! Jangan lancang mengangkat
diri jadi Letnan Kompeni !
|
Ing
wengi iku seragam letnane Untung dicopot, lan pasukane Kuffler dientekake,
mung Kuffler sing lolos.
|
Tidak ada komentar:
Posting Komentar