

ESUK kuwi aku gragap-gragap tangi. Sunare srengenge wiwit mlebu senthong
liwat sela-selaning gedheg. Ocehing manuk keprungu pating cruwet. Aku ngolet,
nuli ucek-ucek mripat, noleh ngiwa nengen amarga rumangsa ana sing
kurang. Kulinane saben aku tangi, Kakang Sumantri mesthi
ana sandhingku. Nanging pisan iki dheweke
ora ana.
Aku mudhun saka amben, nuli mlaku metu saka
senthong, plingak-plinguk ana ngarep lawang nggoleki Kakang
Sumantri, nanging dheweke babar blas ora ketok irunge. Aku mlaku nggoleki
dheweke ana plataran mburi. Biyasane yen esuk ngene Kakang Sumantri nyapu latar mburi utawa nganggu ana sumur kanggo
ngisi jedhing. Nanging nganti kemput olehku
ngubengi plataran tetep ora bisa nemokake. Aneh, lunga menyang endi
Kakang Sumantri?
Alon-alon aku mlaku tumuju sanggar pamujan.
Yen esuk ngene adate Bapa Begawan Suwandagni nedheng-nedhenge manengku
puja ana kana. Nalika aku ngungak njero, katon Bapa Begawan
lenggah sila, astane sedhakep, paningale mriksani pucuking grana.
Aku ora warni mlebu, wedi yen nganti ngganggu semadine, mula trima lungguh
ana tlundhagan ngarep lawang. Nganti sauntara wektu suwene lehku
lungguh ana kana, nanging Bapa Begawan du-rung rampung
olehe semadi.
Kahanan njaba sangsaya padhang. Sunare
srengenge sing nrajang liwat sela-selaning gegodhongan wiwit krasa
anget ana kulit. Swarane manuk wis sirep, mbok-menawa
manuk-manuk mau lagi padha golek pangan. Sikilku rasane wiwit keju, malah
banjur gringgingen. Lagi wae aku menyat niyat ninggalake papan kana, keprungu
swara dheheme Bapa Begawan. Aku noleh. Bapa Begawan tindak njaba marani
aku.
"Kowe wis tangi, Ngger?"
pandangune Bapa Begawan.
"Iya, Bapa. Mung wae esuk iki
aku kelangan Kakang Sumantri'. Apa Bapa Begawan pirsa ana ngendi Kakang Sumantri?"
Bapa Begawan ora enggal mangsuli pitakonku.
Panjenengane katon mangu-mangu. Astane tengen dolanan teken sing kanggo
nyangga anggane. Dene astane kiwa ngelus-elus jenggote sing
nglembreh tekan dhadha.
"Hmm.. kene mlebu dhisik Sukrasana,
Bapa arep ngendika."
Aku mlaku ngetut wuri tindake Bapa Begawan.
Satekane sanggar pamujan Bapa Begawan lenggah ana klasa karo
sendhen bantal.
Aku lungguh sila ana sangarepe.
"Sukrasana, wingi kuwi Bapa
dhawuh marang kadangmu Sumantri, supaya nyuwita ana negara
Maespati, ya negarane Prabu Arjunasasra. Awit miturut wisike Jawata
sing Bapa tampa, Prabu Arjunasasra kuwi titisane Bathara Wisnu, dewa
sing kajibah memayu hayuning bawana. Mula menawa kadangmu Sumantri bisa
nyuwita panjenengane, wis mesthi ing tembe mburine bakal dadi satriya linuwih."
"Aku
kok ora dijak, ta, Rama."
"Kowe ana pertapan wae, ya,
Ngger, ngancani Bapa."
"Nanging aku ora bisa pisah karo
Kakang Sumantri, Bapa. Seprana-seprene aku tansah reruntungan
karo Kakang Sumantri."
"Iya, iya, Ngger, Bapa ngerti. Nanging menawa kowe melu kadangmu mesthi mung bakal ngreridhu lakune. Mula ngger, Sukrasana, Bapa njaluk supaya kowe ngiklaske kadangmu tuwa. Suk yen wis bisa kasembadan gegayuhane, kadangmu mesthi mulih mrene niliki kowe. Mula kana, saiki kowe sinau mandhiri, ora gumantung karo kadangmu tuwa."
Angles rasane atiku bareng krungu ngendikane
Bapa Begawan. Awit wiwit dina iki ateges aku kudu pisah karo Kakang Sumantri.
Embuh nganti kapan aku ora ngerti.
Alon-alon aku melu saka sanggar pamujan.
Tekan senthong aku ungkeb-ungkeb ana amben. Ora krasa eluhku dleweran
nelesi pipi. Kok kaningaya temen uripku. Aku banjur kelingan lelakon
kala semana. Nalika aku isih cilik biyen, uripku ana satengahe
alas, bareng karo sato kewan lan bangsa jim sing manggon ana kana.
Yen aku ngelih, sato kewan sing ana alas kana genti-genten nyusoni aku.
Sing nggegulang aku nganti bisa tata jalma
lan ngerti sakehing ngelmu ya bangsa
jim peri perayangan. Mula ora jeneng aneh menawa wiwit cilik aku duwe kasekten kang ngedab-edabi.
Sawijining dina aku mlaku-mlaku ana sapinggiring alas.
Kaya ana sawijining kekuwatan kang nuntun lakuku, ngerti-ngerti aku tekan sawijining
pertapan. Aku lungguh thenguk-thenguk ana
sanjabaning lawang pertapan mau.
Dumadakan ana bocah bagus metu saka
pertapan. Bareng weruh aku lungguh
ijen ana sangarepe lawang, dheweke
mrepegi aku. Aku banjur dituntun
mlebu pertapan, disowanake wong tuwa
sing jenggote dawa. Bareng wong tuwa
mau pirsa aku, pasuryane katon kaget
banget, banjur gapyuk ngrangkul aku
karo muwun.
"DhuhDewaa,,kawula
nyuwunpangapunten.Hmm....Sukrasana,jebul kowe isih urip, Ngger.Apuranen
luputku ya, Nggeer.................... "
Aku mung ndomblong weruh keda-deyan iki. Semana uga bocah bagus sing
ana sandhingku.
"Bapa, sejatosipun sinten lare alit menika, Bapa," pitakone bocah bagus mau.
"Mangertiya, Sumantri, bocah
kuwi jenenge Sukrasana, ya adhimu dhewe. Biyen nalika dheweke lair, ibumu
seda konduran. Atiku rasane sedhih banget. Saya maneh bareng
weruh wujude jabang bayi sing nembe lair, ala rupane, kaya rupane yaksa.
Ing batin aku ngrasa wirang banget, ingatase aku pendhita sing gentur tapane
kok nganti duwe anak wujud yaksa. Aku lali menawa kabeh mau wis dadi kersane
Jawata. Saka petenge pikirku, jabang bayi abang mau banjur
dakbuwang ana alas, ancasku kareben dimangsa karo sato galak.
Nanging dina iki Jawata melehke aku, amarga pranyata
Sukrasana isih waras-wiris ora kurang sawiji apa."
Ya wiwit dina kuwi aku manggon
ana pertapan. Kakang Sumantri banget tresnane marang aku.
Dheweke tansah
ngladheni sakabehing kabutuhanku. Menyang
endi wae aku mesthi dijak. Mula ora jeneng aneh menawa aku uga tresna banget marang Kakang Sumantri. Rasane aku ora bisa pisah karo dheweke. Nanging dina iki, aku kepeksa kudu pisah karo Kakang Sumantri.
Dina-dina candhake daklakoni
kanthi ati kang sepa lan sepi. Aku nyoba nuruti dhawuhi Bapa Begawan.
Esuk-esuk aku wis tangi, nyapu latar, ngisi jedhing, lan gawe unjukan
kanggo Bama Begawan. Rada awan sithik aku semedi lan nyinau kitab
Wedha. Yen wis kesel aku leren utawa dolanan karo para cantrik. Aku nyoba
nglalekake Kakang Sumantri, kaya dhawuhe Bapa begawan. Nanging
yen wayah bengi, nalika aku ana senthong
dhewe, gawang-gawang praupane Kakang
Sumantri katon cetha ana
angen-angenku. Saya dakcoba ngipatke
wewayangan mau, malah sangsaya katon
ngalela. Yen wis ngene bisaku mung nangis,
nganti aku keturon.
Dina mundhak dina, minggu tekan minggu,
rasa kangenku marang Kakang Sumantri sangsaya gedhe. Nalika meh sesasi
Kakang Sumantri ninggal aku, rasa kangen iki wis ora bisa daksayuti maneh. Wayahe isih repet-repet, aku wis tangi. Alon-alon
aku mbukak lawang senthong banjur
metu ninggalake pertapan. Aku mlebu
saparan-paran, mung nuruti nalu-riku.
Eling-eling aku digedhekake dening sato
kewan lan jim prayangan, mula ora jeneng
aneh menawa aku nduweni kaluwihan
kanggo nglacak parane Kakang Sumantri.
Nganti pirang-pirang dina aku mlaku nuruti naluriku. Aku rumangsa menawa saya suwe aku sangsaya cedhak karo papane Kakang Sumantri. Apa aku wis tekan
Maespati?
Nalika aku tekan sapinggiring desa, aku weruh
sawijining nom-noman lagi lungguh ijen ana sandhuwure watu ireng.
Dheweke katon susah banget. Bola-bali rambute dijambaki
dhewe, kaya-kaya lagi nggetuni prastawa sing wis dumadi. Aku mlaku nyedhaki.
Sangsaya cedhak sangsaya cetha bleger lan praupane. Ora salah
maneh!
"Kakang Sumantri!"
panjelihku.
Nom-noman mau katon kaget banjur mengo
nyawang aku.
"Adhi
Sukrasana".
. Aku wis ora sabar maneh, age
mlayoni dheweke,
banjur gapyuk wong loro padha rerangkulan. Sawise sauntara wektu anggone nyuntak rasa kangen, Kakang Sumantri takon
marang aku.
"Kowe kok tekan papan kene, karepmu ki
piye, Dhi?"
"Aku kangen banget karo kowe kok, Kang,
mula aku nyoba nyusul lakumu. Lha kowe jare arep nyuwita ana
Maespati, kok malah thenguk-thenguk ana kene, Kang?"
Kang Sumantri ora age wangsulan. Mripate
nyawang kadohan, kaya ana sing ngganjel ing atine.
"Aku wis nyoba nyuwita karo
Prabu Arjunasasra", kandhane Kang Sumantri lirih.
"Yagene
saiki kowe ana kene?"
"Critane dawa, Adhi Sukrasana. Nalika aku sowan ana kraton Maespati
ngadhep Prabu Arjunasasra, aku matur apa
sing dadi gegebenganing atiku. Prabu
Arjunasasra kersa nampa pasuwitanku
sauger aku bisa mboyong Dewi
Citrawati saka negara Magada. Aku
nyaguhi apa sing dadi kersane Sang Prabu. Tekan negara Magada ngepasi negara mau dibyuki raja sewu negara kang padha ngayunake Dewi Citrawati. Mbaka siji aku kasil ngalahake raja-raja mau. Cekake aku kasil mboyong Citrawati menyang negara
Maespati. Nanging sadurunge tekan
kraton Maespati atiku dadi tidha-tidha, apa bener Prabu Arjunasasra kuwi titisane Bathara Wisnu kaya kang dingendikake dening Rama Begawan. Mula aku banjur
duwe trekah, gelem ngulungake Citrawati
marang Sang Prabu sauger panjenengane
bisa ngasorake aku. Klakon aku
perang tandhing karo Prabu Arjunasasra. Sekawit aku bisa unggul. Nanging bareng Prabu Arjunasasra tiwikrama dadi bhala,
otot bayuku kaya dilolosi. Aku ndhadha
kaluputanku, lan nyuwun pangapura
marang sang prabu."
Kang Sumantri leren sedhela
olehe crita. Sawise unjal ambegan landhung, nuli nerusake critane.
"Sejatine Prabu Arjunasasra kersa paring pangapura marang aku, lan tetep kersa nampa
pasuwitanku. Nanging Dewi Citrawati ndadak kagungan pamundhut supaya taman Sriwedari kang ana ing negara Magada dipindhah menyang Maespati,
ora kena ana sing cicir sithik-sithika. Sang Prabu banjur ndhawuhi aku supaya minangkani pamundhute Dewi Citrawati. Yen nganti aku ora bisa nyembadani pamundhute, aku ora dikeparengake nyuwita ana Maespati. Iki ateges aku ora bisa mujudake gegayutanku, lan nyembadani kersane Bapa Begawan. Wis pirang-pirang dina aku mikar-mikir golek rekadaya supaya bisa minangkani pamundhute Sang Dewi, nanging nganti tekan dinane iki aku durung nemu cara kang prayoga kanggo mindhah taman
mau."
Aku ora tegel ndelok praupane Kang Sumantri kang
suntrut, katon yen dheweke sedhih banget.
"Banjur saiki karepmu piye, Kang Sumantri?"
"Aku dhewe ora ngerti. Dhi.
Nanging aku emoh gegayuhanku ambyar ana dalan. Luwih
becik aku mati tinimbang wurung nyuwita ana Maespati."
Aku meneng bareng krungu kandhane Kang
Sumantri kang pungkasan mau. Yen ngana pancen gedhe tekade arep
nyuwita ana Maespati.
"Kakang, mbokmenawa aku bisa mbiyantu kowe
mindhah taman Sriwedari. Nanging Kang Sumantri kudu janji marang aku luwih
dhisik."
"Aku
kudu janji apa, Dhi?"
"Janji menawa Kang Sumantri ora
arep ninggalake aku maneh."
"Yen mung kuwi panjalukmu, aku saguh minangkani."
"Tenan, Kakang?"
"Sumpah
wis ta, bumi langit seksine."
"Yen ngana mengko bengi
pakaryan iki dakayahane. Kowe nunggua ana
sacedhake kraton Maespati. Sesuk esuk aku bakal nemoni
kowe, Kakang."
Tengah wengi aku wiwit ngayahi pakaryan. Aku
ngundang kanca-kancaku para jim peri perayangan supaya teka nemoni aku. Ora let suwe
kanca-kancaku wis padha nglumpuk ana
ngarepku.
"Sukrasana, ana perlu apa kowe
ngundang aku sakanca, he?" pitakone jim Dhamdharat kang
dadi tetindhihe badan alus mau.
"Ngene, Kakang, kadangku tuwa duwe
jejibahan supaya mindhah taman Sriwedari kang ana negara Magada menyang
negara Maespati, tanpa ana sing cicir sithik-sithika. Apa Kakang
Dhamdharat sakanca bisa ngawekani pakaryan iki?"
"Ha-ha-ha. Yen mung gaweyan kaya ngana kuwi kanggoku sakanca dudu pakaryan
abot. Aja maneh mung mindhah taman,
lha mbok dikon nggulung jagad aku
saguh. Kapan aku kudu miwiti pakaryan
iki?"
"Wengi
iki uga, Kakang".
"Wis entenana, Sukrasana. Sadurunge srengenge
mlethek, gaweyan iki wis bisa dakrampungi. Ayo kanca, ndang tumandang!"
Rame swarane para jim peri perayangan. Saperangan
ana sing surak-surak, saperangan ana sing bengok-bengok. Nanging let sedhela wis padha
ilang saka pandulu, lan kahanan sakiwa
tengenku bali sepi. Aku menyat, terus
mlaku tumuju kraton Maespati. Sesuk
esuk aku kudu mrepegi Kakang Sumantri
ana kana. "
Tekan kraton
Maespati mbarengi pletheking srengenge. Sawetara kraton mau katon
ana taman kang asri banget. Aku nganti semlengeren olehe nyawang. Alon-alon
aku mlebu taman mau. Ana satengahing taman katon Kang Dhamdharat
ngadeg karo malangkadhak.
"Pakaryanku wis rampung, Sukrasana. Aku
sakanca njaluk pamit."
Durung nganti aku kumecap ngaturake
panuwun, jim mau wis ilang saka pandulu. Aku kari ijen ana satengahe
taman, plingak-plinguk
nggoleki Kang Sumantri.
"Adhi Sukrasana!" swarane Kang Sumantri ngundang jenengku.
Aku noleh. Kang Sumantri njedhul saka kiwane
pasren wujud reca putri kang banget endahe.
"Apa bener ngene iki wujude
taman Sriwedari,
Kakang?"
"Bener, Dhi. Wah aku ngaturake
panuwun kang tanpa upama marang kowe, Dhi. Tanpa bantuwanmu
sengara aku bisa minangkani pamundhute Sang Prabu."
"Saiki apa sing kudu
daktindakake, Kakang?"
"Ngene, Dhi, aku arep sowan Sang
Prabu, ngaturake apa sing wis dumadi. Sasuwene aku
lunga, kowe singidan dhisik, aja nganti kadenangan wong. Poma dipoma,
kowe aja nganti kaweruhan dening wong liya."
"Njur
kapan aku entuk melu kowe?"
"Mengko yen kahanan wis tumata, kowe
dakajak."
Bubar kandha ngana Kang Sumantri banjur
lunga. Kari aku ijen ana taman. Alon-alon aku mlaku marani gegrumbulan' sapinggire
taman mau saperlu singidan, kaya akone Kang Sumantri. Aku lungguh ana
suketan sacedhake grumbul mau, karo sendhen ana wit gedhe. Semilire angin
kang tumiyup krasa seger ana awak, njalari aku ngantuk banjur
keturon.
Aku nglilir nalika krungu swara rame-rame ana
taman. Nalika aku nyoba nginceng saka sela-selaning gegrumbulan, aku weruh ana
prawan pirang-pirang lagi padha suka-suka ana taman mau. Kabeh katon ayu-ayu.
Saya maneh karengga busana kang sarwa-sarwi endah, mula putri-putri mau
pindha widadari saka kahyangan. Ora let suwe katon ana priyagung ngagem
busana keprabon, didhereke sawetara prajurit lan para nayaka
praja. Mesthine kuwi Sang Prabu Arjunasasra. Lan nom-noman sing menganggo
ageman nayaka praja sing ana kiwane Sang Prabu kae, kaya-kaya aku wis tau
weruh. Ora lidhok, kuwi rak Kang Sumantri! Dhasare pancen rupane bagus, rinengga
pengagem kaya ngana dadi sangsaya bagus. Aku mongkog banget duwe
kadang kaya Kang Sumantri.
Krana banget notholing atiku kepengin ketemu
karo Kang Sumantri, aku banjur metu saka gegrumbulan kepengin
mrepegi kadangku mau. Nanging lagi wae lakuku entuk limang
jangkah, dumadakan para putri mau padha pating jlerit merga weruh wujudku.
Sakala kahanan taman dadi geger gedhen. Trengginas para prajurit
padha maju bebarengan niyat arep mrawasa aku, nanging mung
kanthi ngobahe tanganku kabeh prajurit mau padha kontal.
Pirsa kahanan mau Sang Prabu katon duka
banget, banjur dhawuh marang Kang Sumantri supaya ngrangket aku. Kang
Sumantri age tumandang gawe, dheweke nyandhak tanganku terus diglandhang
metu saka taman. Ana papan kang sepi tanganku diculke. Kang Sumantri katon
nesu banget. Mripate abang ngatirah, tangane malangkadhak karo ngu-man-uman
aku.
"Aku rak wis kandha, kowe ora
kena ngetok ana
taman. Lha kok malah nekad, mlebu taman
nganti gawe wedine para putri."
"Aku mung kepengin nemoni kowe,
kok, Kang. Kowe rak wis janji ora arep ninggalke aku maneh."
"Ora urus!
Pokoke kowe kudu lunga saka kene, muliha menyang padhepokan ngancani
Bapa Begawan. Yen kowe tetep ana kene mung bakal ngreridhu lakuku anggone
arep nggayuh kamukten."
"Gemang, Kakang. Ana pertapan
aku ya mung tansah kelingan kowe."
Krungu tembungku mau Kang Sumantri saya muntap nesune. Dheweke njupuk panah
nuli menthang langkap katujokake marang
aku.
"Yen kowe ora gelem mulih, apa
klakon aku tegel karo kowe, Dhi. Muliha!"
Aku kaget weruh
sikepe KangSumantri.KangSumantri kang ana ngarepku iki beda karo Kang Sumantri nalika ana pertapan.Dheweke
wis wuru merga ngoyak
drajad, pangkat lan semat,nganti lali marang asal-usule. Nganti lali marang kadange dhewe. Aku sedhih. Sedhih ora merga ditundhung bali, nanging sedhih dene
Kang Sumantri wis malih dadi wong kang mendem kadunyan.
"Ora,
Kakang, aku gemang."
Nembe wae lambeku mingkem, dumadakan keprungu
swara jumepreting langkap, banjur panah kuwi nunjem dhadhaku. Perih rasane. Nanging luwih
perih maneh tatu sing ana atiku, sing wis
gawe rojah-rajeh rasa pangrasaku.
Mripatku kaca-kaca, nyawang marang
Kang Sumantri kanthi kebak pitakon,
kok tega-tegane tumindak kaya ngana
marang aku. Suwe-suwe sumrepet panonku,
pateng panduluku. Sadurunge tiba
gumrebug ana bantala, aku isih kober
takon marang dheweke.
"Luputku apa, Kakang?"
( Panyebar Semangat – 32/ 2004 )
Tegese tembung :
Tembung
|
Tegese
|
|
Tembung
|
Tegese
|
sanggar pamujan
|
papan kanggo
memuja (ndonga)
|
|
menyat
|
ngadeg banjur ngalih
|
manengku puja
|
khusuk ndonga
|
|
mrepegi
|
marani
|
nyuwita
|
ngabdi
|
|
malangkadhak
|
ngalang-alanngi dalan
|
memayu
|
ngrumat ,
nglindhungi
|
|
sengara
|
mokal
|
ngreridhu
|
ngganggu
|
|
singidan
|
ndhelik
|
angles
|
sedhih ora duwe
pengarep-arep
|
|
kadenangan
|
konangan
|
ungkeb-ungkeb
|
mureb kanthi sirah didelepake bantal
|
|
poma dipoma
|
diweling kanthi
banget
|
kaningaya temen
|
sial banget
|
|
karengga busana
|
diklambeni apik
|
gentur tapane
|
tenanan tapane
|
|
pindha widadari
|
kaya widadari
|
yaksa
|
buta
|
|
priyagung
|
priya agung, pejabat
|
melehke
|
dituduhke lupute
|
|
busana keprabon
|
(
|
cantrik
|
murid, siswa
|
|
nayaka praja
|
penggedhe,pemimpin
|
gawang-gawang
|
tansah katon
wewayangane
|
|
mongkog
|
(Indonesia:bangga)
|
daksayuti
|
dakkendhaleni
|
|
notholing
atiku
|
pengin banget
|
gegebenganing atiku
|
gegayuhan
(Indonesia:cita-cita)
|
|
trengginas
|
cukat,trampil
|
dibyuki
|
diserbu kanthi jumlah kang akeh banget
|
|
mrawasa
|
nyerang, milara
|
tidha-tidha
|
rangu-rangu
|
|
padha
kontal
|
padha mencelat
|
titisane
|
panjalmane
|
|
ngrangket
|
mbanda, mikut
|
duwe trekah
|
duwe ide, usil
|
|
abang ngatirah
|
abang banget
|
ngasorake
|
ngalahake
|
|
nguman-uman
|
Ngelok-elokke
|
tiwikrama
|
salin wujud
kang nggegirisi
|
|
nggayuh kamukten
|
usaha ben mukti
(urip kapenak)
|
dadi bhala
|
buta kang kuwat
banget
|
|
gemang
|
emoh
|
otot bayuku
|
kekuwatanku
|
|
semat
|
ringgit
|
kaya dilolosi
|
kaya dicabut
|
|
langkap
|
busur
|
aku ndhadha kaluputanku
|
ku ngakoni
kesalahanku
|
|
wuru
|
mendem
|
unjal ambegan landhung
|
narik napas dawa
|
|
sumrepet
|
klemun-klemun
|
ora
kena ana sing cicir
|
Ora oleh ana
sing kari/ ceblok/gogrog
|
|
panonku
|
panyawangku
|
nyembadani pamundhute
|
mujudi panjaluk
|
|
gumebrug
|
tiba nuwuhake
swara’brug’
|
bisa ngawekani
|
bisa ngatasi/mujudi
|
|
kober
|
sempat
|
A. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki !
1. Sapa satemene Sukrasana kuwi?
Wangsulan :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Geneya Sumantri lunga ?
Wangsulan :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3. Apa sebabe Prabu Arjunasasra sing dipilih bakal disuwitani?
Wangsulan :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4. Geneya Sumantri duwe trekah nantang ratune?
Wangsulan :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Apa ukumane kanggo trekahe Sumantri mau?
Wangsulan :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Kepriye bisane Sukrasana mindhah Taman Sriwedhari?
Wangsulan :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Kepriye welinge Sumantri marang adhine?
Wangsulan :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. Geneya Sukrasana ora nggugu marang welinge
kakange?
Wangsulan :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..........................................................................................................................
9. Apa alesane Sumantri ngusir adhine?
Wangsulan :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................................................................................................
10.
Alesane Sumantri padha karo pituture Bapake, yen Sukrasana melu mung bakal
ngreridhu.Piye panemumu ngenani bab iki ?
Wangsulan :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................................................................................................................
B. Pethikan crita wayang ing
ngisor iki golekana amanate !
1. Alon-alon aku mlaku tumuju sanggar pamujan. Yen esuk ngene adate Bapa Begawan Suwandagni nedheng-nedhenge manengku puja ana kana. Nalika aku ngungak njero, katon Bapa Begawan
lenggah sila, astane sedhakep, paningale mriksani pucuking grana. Aku ora warni mlebu,
wedi yen nganti ngganggu
semadine, mula trima lungguh
ana tlundhagan ngarep lawang. Nganti sauntara wektu suwene lehku lungguh ana kana, nanging Bapa Begawan du-rung rampung olehe semadi.
Wangsulan
:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................
2. "Kowe wis tangi, Ngger?"
pandangune Bapa
Begawan.
"Iya, Bapa. Mung wae esuk iki aku kelangan
Kakang Sumantri'. Apa Bapa Begawan pirsa ana ngendi Kakang Sumantri?"
Bapa Begawan ora enggal mangsuli pitakonku. Panjenengane
katon mangu-mangu.
Astane tengen dolanan teken sing kanggo nyangga anggane. Dene astane kiwa ngelus-elus jenggote
sing nglembreh tekan
dhadha.
"Hmm kene mlebu dhisik Sukrasana, Bapa arep ngendika."
Aku mlaku ngetut wuri tindake Bapa Begawan. Satekane sanggar
pamujan Bapa Begawan
lenggah ana klasa karo sendhen bantal.
Aku lungguh sila ana sangarepe.
"Sukrasana, wingi kuwi Bapa dhawuh marang kadangmu Sumantri,
supaya nyuwita
ana negara Maespati, ya negarane Prabu Arjunasasra. Awit miturut wisike Jawata sing Bapa tampa,
Prabu Arjunasasra kuwi titisane Bathara Wisnu, dewa sing kajibah memayu hayuning bawana. Mula menawa kadangmu Sumantri
bisa nyuwita panjenengane, wis mesthi ing tembe mburine bakal dadi satriya linuwih."
"Aku kok ora dijak, ta, Rama."
"Kowe ana pertapan wae, ya, Ngger, ngancani
Bapa."
"Nanging aku ora bisa pisah karo Kakang
Sumantri, Bapa. Seprana-seprene aku tansah reruntungan karo Kakang Sumantri."
"Iya, iya, Ngger, Bapa ngerti. Nanging menawa kowe melu kadangmu mesthi mung
bakal ngreridhu lakune. Mula ngger, Sukrasana,
Bapa njaluk supaya kowe ngiklaske
kadangmu tuwa. Suk yen wis bisa
kasembadan gegayuhane, kadangmu mesthi
mulih mrene niliki kowe. Mula kana, saiki
kowe sinau mandhiri, ora gumantung karo
kadangmu tuwa."
Wangsulan :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................
3. "Critane dawa, Adhi Sukrasana. Nalika aku sowan ana kraton Maespati ngadhep Prabu Arjunasasra, aku matur apa sing dadi gegebenganing atiku. Prabu Arjunasasra kersa nampa pasuwitanku sauger aku bisa mboyong Dewi Citrawati saka negara Magada. Aku nyaguhi apa sing dadi kersane Sang
Prabu. Tekan negara Magada ngepasi negara
mau dibyuki raja sewu negara kang
padha ngayunake Dewi Citrawati. Mbaka
siji aku kasil ngalahake raja-raja mau. Cekake aku kasil mboyong Citrawati menyang negara Maespati. Nanging
sadurunge tekan kraton Maespati atiku
dadi tidha-tidha, apa bener Prabu Arjunasasra kuwi titisane Bathara Wisnu kaya kang dingendikake dening Rama
Begawan. Mula aku banjur duwe trekah,
gelem ngulungake Citrawati marang
Sang Prabu sauger panjenengane bisa ngasorake aku. Klakon aku perang tandhing
karo Prabu Arjunasasra. Sekawit aku bisa unggul. Nanging bareng Prabu Arjunasasra tiwikrama dadi bhala,
otot bayuku kaya dilolosi. Aku ndhadha
kaluputanku, lan nyuwun pangapura
marang sang prabu."
Wangsulan
:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Tengah wengi aku wiwit ngayahi pakaryan. Aku ngundang kanca-kancaku para jim peri perayangan supaya teka nemoni aku. Ora let suwe kanca-kancaku wis padha nglumpuk ana ngarepku.
"Sukrasana, ana perlu apa kowe ngundang aku
sakanca, he?" pitakone jim Dhamdharat kang dadi tetindhihe
badan alus mau.
"Ngene, Kakang, kadangku tuwa duwe
jejibahan supaya mindhah taman Sriwedari kang ana negara Magada menyang
negara Maespati, tanpa ana sing cicir sithik-sithika. Apa Kakang
Dhamdharat sakanca bisa ngawekani pakaryan iki?"
"Ha-ha-ha Yen mung gaweyan kaya ngana kuwi kanggoku sakanca dudu pakaryan
abot. Aja maneh mung mindhah taman,
lha mbok dikon nggulung jagad aku
saguh. Kapan aku kudu miwiti pakaryan
iki?"
"Wengi iki uga, Kakang".
"Wis entenana, Sukrasana. Sadurunge srengenge
mlethek, gaweyan iki wis bisa dakrampungi. Ayo kanca, ndang tumandang!"
Rame swarane para jim peri perayangan. Saperangan
ana sing surak-surak, saperangan ana sing bengok-bengok. Nanging let sedhela wis padha
ilang saka pandulu, lan kahanan sakiwa
tengenku bali sepi. Aku menyat, terus
mlaku tumuju kraton Maespati. Sesuk
esuk aku kudu mrepegi Kakang Sumantri
ana kana. "
Wangsulan
:
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Krana banget notholing atiku kepengin ketemu karo Kang Sumantri, aku banjur metu saka gegrumbulan kepengin
mrepegi kadangku mau.
Nanging lagi wae lakuku entuk
limang jangkah, dumadakan para putri mau padha pating jlerit merga weruh wujudku. Sakala kahanan taman dadi
geger gedhen. Trengginas
para prajurit padha maju
bebarengan niyat arep mrawasa aku, nanging mung kanthi ngobahe tanganku kabeh prajurit mau padha kontal.
Pirsa kahanan mau Sang Prabu katon duka
banget, banjur dhawuh marang Kang Sumantri supaya ngrangket aku. Kang
Sumantri age tumandang gawe, dheweke nyandhak tanganku terus diglandhang
metu saka taman. Ana papan kang sepi tanganku diculke. Kang Sumantri katon
nesu banget. Mripate abang ngatirah, tangane malangkadhak karo ngu-man-uman
aku.
"Aku rak wis kandha, kowe ora
kena ngetok ana
taman. Lha kok malah nekad, mlebu taman
nganti gawe wedine para putri."
"Aku mung kepengin nemoni kowe, kok, Kang.
Kowe rak wis janji ora arep ninggalke aku maneh."
"Ora urus! Pokoke kowe kudu lunga saka
kene, muliha menyang padhepokan ngancani Bapa Begawan. Yen kowe
tetep ana kene mung bakal ngreridhu lakuku anggone arep nggayuh
kamukten."
Wangsulan
:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................
C. Aranana
sapa wae paraga kang ana ing crita wayang ndhuwur, banjur terangna kepriye
watake lan kanthenana ukara kang mbuktekake panemumu !
Jenenge paraga
|
watake
|
ukara kang mbuktekake
|
1.
2.
3.
4.
5.
|
|
1……………………………………………...
………………………………………………
……………………………………………….
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
…………………………………………………
…………………………………………………
……………………………………………….
2………………………………………………
………………………………………………..
………………………………………………..
…………………………………………………
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
3……………………………………………….
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
…………………………………………………
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
4………………………………………………
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
……………………………………………….
………………………………………………..
………………………………………………..
5………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
………………………………………………..
|
D. Saka crita wayang ing ndhuwur,
tulisen bab-bab kang isih relevan / cocok karo kahanan saiki, lan uga tulisen
bab-bab kang ora relevan !
Kang isih cocok :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Kang wis
ora cocok :
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………